Ποιο είναι το ποσοστό των παιδιών που τελειώνουν το δημοτικό; Η φτώχεια αυξάνεται ή μειώνεται; Ο ανθρώπινος πληθυσμός θα συνεχίσει να αυξάνεται; Οι ανθρώπινοι θάνατοι από φυσικές καταστροφές τα τελευταία 100 χρόνια έχουν διπλασιαστεί, έχουν παραμείνει ίδιοι ή έχουν υποδιπλασιαστεί; Πόσα παιδιά 1 έτους έχουν εμβολιαστεί παγκοσμίως για κάποια αρρώστια;
Γνωρίζουμε τις απαντήσεις; Ή νομίζουμε οτι τις γνωρίζουμε; Το βιβλίο ξεκινάει με 13 απλές ερωτήσεις σχετικές με τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Και απάντησα αρκετές λάθος. Θα το πάθεις και εσύ.
Αλλά τις ίδιες λάθος απαντήσεις έχουν δώσει και οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών, διευθυντές τεράστιων πολυεθνικών, πολιτικοί και διάσημοι δημοσιογράφοι. Άνθρωποι που θα περίμενε κανείς να γνωρίζουν περισσότερα από το μέσο πολίτη.
Αν απαντούσαμε στην τύχη, θα πετυχαίναμε περισσότερες. Γιατί όμως πέφτουμε τόσο έξω;
Το ανθρώπινο μυαλό, λέει ο συγγραφέας και ερευνητής Hans Rosling, έχει πολύ περιορισμένες δυνατότητες. Είναι ένα όργανο που έχουμε κληρονομήσει από τους προγόνους μας που ζούσαν σε διαφορετικό περιβάλλον, με διαφορετική καθημερινότητα και διαφορετικά ερεθίσματα. Αντιδράσεις και λειτουργίες που μας βοήθησαν να επιβιώσουμε σε μικρές κοινότητες, τώρα μας οδηγούν σε τελείως λανθασμένα συμπεράσματα και σκέψεις.
Το Factfulness αναλύει τις 10 σημαντικότερες παρανοήσεις στις οποίες πιστεύουμε και προτείνει τρόπους για να τις αντιμετωπίσουμε. Παρουσιάζει έναν τρόπο σκέψης που βασίζεται στα facts και τη λογική.
Ο Hans Rosling υπήρξε γιατρός από το 1976, ανακάλυψε την ασθένεια konzo, υπήρξε καθηγητής Διεθνούς Υγείας στο Karolinska Institutet και αφιέρωσε τη ζωή του στην έρευνα παγκόσμιων προβλημάτων στην παρουσίαση των παρανοήσεων σε σχέση με αυτά. Μεταξύ άλλων, υπήρξε σύμβουλος του World Health Organization, της UNICEF, συνιδρυτής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Σουηδία και δημιουργός τριών ντοκιμαντέρ για το BBC.
Μερικές από τις παρανοήσεις
The Gap Instinct: η τάση μας να χωρίζουμε τα πράγματα σε 2 καταστάσεις και να βλέπουμε μόνο αυτές αγνοώντας οτιδήποτε ενδιάμεσα, δημιουργώντας ένα ψευδές κενό μεταξύ τους. Υπάρχουν για παράδειγμα “αναπτυγμένες” και “αναπτυσσόμενες” χώρες; Τι σημαίνουν αυτές οι λέξεις;
The Negativity Instinct: ένα απομεινάρι της εξελικτικής μας πορείας. Ο θάμνος που κουνιόταν ίσως ήταν απλώς λόγω αέρα αλλά ίσως έκρυβε μια τίγρη από πίσω του και έπρεπε να σκεφτούμε άμεσα το χειρότερο σενάριο για να τρέξουμε μακριά. Σήμερα αυτό το ένστικτο δε βοηθάει ιδιαίτερα στη ζωή μας.
The Straight Line Instinct: Συνήθως όταν βλέπουμε μια γραμμή σε ένα γράφημα να ανεβαίνει προς τα πάνω, υποθέτουμε πως θα συνεχίσει να το κάνει εκτός αν επέμβουμε. Υπάρχουν όμως πολλά είδη γραμμών. Ένα πολύ ενδιαφέρον παράδειγμα εδώ είναι ο ανθρώπινος πληθυσμός που ναι αυξάνεται αυτή τη στιγμή αλλά όχι δε θα συνεχίσει να το κάνει για πάντα.
Το βιβλίο παρουσιάζει άλλες 7 τρομερά ενδιαφέρουσες παρανοήσεις και πάρα πολλά παραδείγματα από τον πραγματικό κόσμο. Το confirmation bias είναι μια ακόμη τάση μας στην οποία αναφέρεται ο συγγραφέας.
Να το πάρω;
Αν ενδιαφέρεσαι να είσαι σωστός αντί να ζεις στη φούσκα σου, αν είσαι διατεθειμένος να αλλάξεις την κοσμοθεωρία σου, αν είσαι έτοιμος να αντικαταστήσεις την ενστικτώδη αντίδραση με κριτική σκέψη – αυτό το βιβλίο είναι για σένα.
Προσωπικά, το Factfulness – αν και δεν είναι vegan βιβλίο – με βοήθησε να βγω από το vegan bubble, να διακρίνω τα πραγματικά δεδομένα από το λαϊκισμό και να αρχίσω να σκέφτομαι πιο καθαρά. Γενικότερα, είναι ένα σπουδαίο βιβλίο για τη δημιουργία μιας πιο ώριμης κοινωνίας. Όταν το τελειώσεις ίσως θελήσεις και εσύ να κάψεις τη Vegan Βίβλο σου.
Κυκλοφορεί και στα ελληνικά.