Σημείωση: Ο φεμινισμός και ο βιγκανισμός είναι πολύ διαφορετικά ζητήματα με πολύ διαφορετικές προεκτάσεις. Το παρόν άρθρο παρουσιάζει μόνο τα σημεία στα οποία τέμνονται. Μη χρησιμοποιείτε το άρθρο για να επιτεθείτε στην άλλη πλευρά. Ένα άτομο που πιστεύει στο βιγκανισμό είναι λογικό να πιστεύει και στο φεμινισμό. Ένα άτομο που πιστεύει στον φεμινισμό είναι λογικό να πιστεύει και στο βιγκανισμό. Η σχέση θα πρέπει να είναι αμφίδρομη.
Ο φεμινισμός και ο βιγκανισμός εξακολουθούν να είναι πολύ σημαντικά κινήματα για τη σημερινή κοινωνία και το καθένα δίνει τους δικούς του αγώνες. Στόχος του άρθρου δεν είναι να κουνήσει το δάχτυλο σε κανένα από τα δυο κινήματα αλλά να αναδείξει την κοινή τους ηθική βάση.
( Κατά την ανάγνωση του άρθρου μπορείτε να διατηρήσετε την πεποίθησή σας πως οι άνθρωποι είναι θεωρητικά ανώτεροι/καλύτεροι από τα ζώα αλλά θα διαπιστώσετε πως αυτό δεν παίζει κανένα ρόλο σε αυτό που συζητάμε )
Συγκατάθεση (consent)
Ο όρος “συγκατάθεση” χρησιμοποιείται περισσότερο στο φεμινισμό. Δηλαδή μια γυναίκα μπορεί να σου δώσει ή να μη σου δώσει τη συγκατάθεσή της για σεξ/άγγιγμα/οτιδήποτε. Η συγκατάθεση δεν είναι κάποια έγγραφη δήλωση αλλά σίγουρα είναι κάτι που καταλαβαίνεις όταν μια γυναίκα δε θέλει να κάνεις οτιδήποτε πάνω της. Η γλώσσα του σώματος είναι σαφής, ακόμα και όταν το “όχι” δεν ειπώνεται.
Παρομοίως συμβαίνει και με τα ζώα. Ούτε αυτά υπογράφουν κάτι. Κάποιες φορές τους αρέσει το χάιδεμα, κάποιες φορές σου δαγκώνουν το χέρι όταν πλησιάσεις. Ακόμα και χωρίς λόγια, μπορούμε να καταλάβουμε πότε μας δίνουν τη συγκατάθεση τους και πότε όχι. Σίγουρα πάντως ποτέ δε σου δίνουν τη συγκατάθεσή τους να τους κόψεις το λαιμό. Τα βίντεο από τα σφαγεία δείχνουν οτι όταν τα ζώα μυρίσουν το αίμα και δουν τα άλλα ζώα κρεμασμένα ανάποδα, φοβούνται και προσπαθούν να δραπετεύσουν και οπωσδήποτε δεν κάνουν ούτε βήμα μπροστά. Καμία συγκατάθεση.
Καμία συγκατάθεση δε δίνεται επίσης για τη σεξουαλική κακοποίηση των ζώων η οποία είναι καθημερινή και απαραίτητη για τη συνέχιση της κτηνοτροφίας και την παραγωγή γάλακτος.
Η αυτοδιάθεση του σώματος είναι δικαίωμα όλων των συναισθανόμενων ατόμων.
Στερεότυπα
Οι γυναίκες σύμφωνα με τα σεξιστικά στερεότυπα υπάρχουν για την ικανοποίηση των ανδρικών αναγκών. Επειδή έτσι έχουν αποφασίσει οι σεξιστές, οι γυναίκες που δε χρειάζονται οπωσδήποτε άντρα δεν έχουν λόγο ύπαρξης. Οι γυναίκες που απορρίπτουν έναν άντρα, σίγουρα είναι λεσβίες. Ή τελικά άσχημες. Οι γυναίκες που τρώνε όσο νομίζουν επίσης δεν έχουν λόγο ύπαρξης επειδή τώρα κανένας άντρας δεν τις θέλει. Οι γυναίκες που βάζουν την καριέρα πάνω από έναν καλό σύζυγο, είναι σίγουρα ηλίθιες. Όλα αυτά προφανώς είναι προβληματικές απόψεις. Είναι όμως οι απόψεις που έχει κάποιος όταν πιστεύει πως όλα βασίζονται στις δικές του ανάγκες.
Κάποιος που τρώει κρέας (ναι, ακόμα και αν είναι γυναίκα) λειτουργεί δυστυχώς με την ίδια λογική. Πιστεύει στο στερεότυπο πως τα ζώα είναι εδώ για τους ανθρώπους. Πως τα ζώα είναι εδώ επειδή έχουν μια σκοπιμότητα για τον άνθρωπο. Όμως τα ζώα είναι εδώ επειδή έχουν τη δική τους ζωή και έχουν λόγο ύπαρξης άσχετα από τον άνθρωπο. Η ύπαρξη τους δεν έχει απολύτως κανένα λόγο να περιστρέφεται γύρω από εμάς.
Αντικειμενοποίηση (objectification)
Λόγω των παραπάνω στερεοτύπων, οι γυναίκες και τα ζώα δε θεωρούνται άτομα. Θεωρούνται αντικείμενα που δεν έχουν θέληση, άποψη ή χαρακτήρα. Ψυχολογικά, όταν εξισώνεις ένα άτομο με ένα αντικείμενο είναι πολύ ευκολότερο να βιαιοπραγήσεις εναντίον του. Και οι μαύροι και οι άσπροι και οι άντρες και οι γυναίκες και τα γουρούνια και τα σκυλιά είναι άτομα. Όλοι έχουν φίλους, οικογένειες, προσωπικότητα και συναισθήματα. Κανείς τους δε θέλει να πεθάνει και κανείς τους δε θέλει να κακοποιηθεί.
Ο λόγος που κάποιος βιάζει μια γυναίκα (ή έναν άντρα) είναι επειδή την αντιμετωπίζει ως nonperson. Στο μυαλό του πιστεύει πως οι γυναίκες είναι αντικείμενα χωρίς συναισθήματα (άλλωστε “πουτάνες όλες”) και συνεπώς η πράξη του δεν έχει κάποια ηθική διάσταση. Θα ήταν σα να ζητούσαμε συγγνώμη από μια πέτρα που κλωτσήσαμε. Το πρόβλημα είναι πως οι γυναίκες δεν είναι πέτρες. Ούτε τα γουρούνια είναι πέτρες. Αλλά προκειμένου να μην αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα των πράξεων μας, μπορούμε πολύ εύκολα να βαφτίσουμε “νόστιμη μπριζόλα” ή “λαχταριστό burger” ένα δολοφονημένο ζώο. Αν πείσουμε τον εαυτό μας οτι αυτό που έχουμε μπροστά μας είναι ένα αντικείμενο και όχι ένα ζώο με συναισθήματα που απο προσωπική επιλογή σφάξαμε (ή αντίστοιχα μια “πουτάνα” και όχι μια γυναίκα που από προσωπική επιλογή βιάσαμε), δε χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε την ηθική διάσταση του φαγητού μας. Καταπληκτικό;
“Καλά, αν ήσασταν γυναίκες στο Πακιστάν θα βλέπατε”
Χαρακτηριστική φράση ανθρώπου που δεν τον αγγίζει το πρόβλημα. Αν πιστεύετε στο φεμινισμό γνωρίζετε πως αυτή η δήλωση είναι ξεκάθαρα βλακώδης. Το γεγονός πως εδώ δεν είμαστε Πακιστάν ή Ρωσία (που δεν αναγνωρίζεται πχ η ενδοοικογενειακή βία), δε σημαίνει πως ο φεμινισμός δεν έχει λόγο ύπαρξης. Οι γυναίκες ακόμα βιάζονται στην Ελλάδα, ακόμα δέχονται επιθέσεις από άντρες, ακόμα θεωρούνται “όλες πουτάνες”. Παρόλο που έχουμε μια κάποια νομοθεσία.
Η ίδια φράση λέγεται και για τα ζώα. “Σιγά, εδώ δεν τρώμε σκύλους σαν τους Κινέζους”. Είναι αλήθεια πως έχουμε μια κάποια νομοθεσία για τα ζώα. Αν βασανίσεις πχ ένα σκύλο στην Ελλάδα, θα έχεις νομικές κυρώσεις (μάλλον). Αν βασανίζεις γάτες, επίσης. Αυτό σημαίνει πως το ζήτημα των ζώων έχει λήξει; Τα υπόλοιπα ζώα ακόμα βασανίζονται και δολοφονούνται. Το γεγονός πως υπάρχουν και κάποιοι νόμοι και για την κακοποίηση των ζώων φάρμας, δεν κάνει οκ ούτε την κακοποίηση ούτε τη δολοφονία τους. Όπως δε θα δεχόμασταν ένα νόμο που θα έλεγε πως αν ο άντρας έχει πληρώσει καλό δείπνο, τότε ο βιασμός είναι οκ. Η πρότερη καλή μεταχείριση δεν κάνει τη μετέπειτα κακοποίηση εντάξει.
Ο λόγος που πολλοί άνθρωποι δικαιολογούν την ύπαρξη της βίας προς τις γυναίκες είναι επειδή την παρουσιάζει ως αποδεκτή ο σεξισμός. Ο λόγος που οι περισσότεροι άνθρωποι δικαιολογούν την ύπαρξη της βίας προς τα ζώα είναι επειδή την παρουσιάζει ως αποδεκτή ο σπισισμός. Και τα δύο είναι συστήματα καταπίεσης που πρέπει να εκλείψουν.
______
* Οδηγίες για τη νόμιμη(!) σεξουαλική κακοποίηση των αγελάδων, μπορείτε να διαβάσετε εδώ.