Θα ήθελα όμως πάρα πολύ. Θα ήθελα να σταματήσουμε την εκμετάλλευση των ζώων και να μπορούμε να ταϊσουμε όλο τον πλανήτη. Παρατηρώ πως το θέλουν και πολλοί άλλοι vegans και πιστεύουν οτι η μετάβαση σε μια vegan διατροφή θα έλυνε το πρόβλημα. Υπάρχουν πάρα πολλά σχετικά memes που κάνουν το γύρο του διαδικτύου.
Ο βιγκανισμός (λέγεται ότι) λύνει την Παγκόσμια Πείνα επειδή τα ζώα καταναλώνουν περισσότερη τροφή από αυτή που παράγουν. Αυτή τη στιγμή παράγουμε τεράστιες ποσότητες τροφής (δημητριακά, σόγια, κλπ) για να τα ταίσουμε ζώα που αργότερα θα καταναλώσουμε το κρέας τους. Ουσιαστικά χρησιμοποιούμε τα ζώα ως “μετατροπείς” – τα ταϊζουμε φυτά και παίρνουμε κρέας. Ένας δείκτης που ονομάζεται Food Conversion Rate (FCR) μας βοηθάει να μετρήσουμε αυτή τη μετατροπή. Συγκεκριμένα, ο δείκτης αυτός υπολογίζει πόση ποσότητα φυτικής τροφής απαιτείται για 1 μονάδα βάρους ενός ζωντανού ζώου.
Οι κτηνοτρόφοι γενικότερα υποστηρίζουν πως η αναλογία αυτή είναι 1 προς 10. Δηλαδή 10 κιλά φυτικής τροφής για 1 κιλό κρέατος. Το νούμερο είναι ήδη μεγάλο αλλά στην πραγματικότητα είναι αρκετά μεγαλύτερο. Στην παραπάνω αναλογία (live weight FCR) έχει υπολογιστεί και το βάρος κόκκαλων, αίματος και άλλων μη φαγώσιμων μερών ενός ζώου. Αν αυτά αφαιρεθούν, η αναλογία (edible weight FCR) γίνεται 1 προς 25 στην περίπτωση των μοσχαριών. Είναι τεράστιο νούμερο και είναι όντως αληθινό. 25 κιλά τροφής για 1 κιλό κρέας! Και τόσοι άνθρωποι πεινάνε!
“Μη λέτε λοιπόν πως οι vegans δε βοηθάμε τους ανθρώπους! Εξοικονομούμε τόση τροφή!”
Σωστά; Όχι πολύ. Η παραπάνω θεωρία αποτελεί υπεραπλούστευση της πραγματικότητας. Το γεγονός πως τα νούμερα “βγαίνουν” δε σημαίνει οτι ο βιγκανισμός αποτελεί τη λύση. Το ξέρω πως θα θέλαμε όλοι να ισχύει (το παρουσίαζα και εγώ μέχρι πρόσφατα στο advocacy μου) αλλά δεν είναι αλήθεια. Κάναμε λάθος λόγω confirmation bias .
Πού είναι όμως το λάθος;
Το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη φαγητού
Υπάρχει ΗΔΗ αρκετό φαγητό για όλους αυτή τη στιγμή στον κόσμο – παραπάνω από αρκετό. Μια vegan διατροφή θα μπορούσε να καλύψει έναν ακόμα μεγαλύτερο ανθρώπινο πληθυσμό στο μέλλον αλλά αυτό είναι διαφορετικό ζήτημα.
Το πρόβλημα είναι πως αυτή τη στιγμή δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι πρόσβαση σε θρεπτικό φαγητό. Στις περισσότερες περιπτώσεις το πραγματικό πρόβλημα είναι η φτώχεια. Η οικονομική τους δυνατότητα επιτρέπει μόνο την αγορά μιας πολύ μικρής ποικιλίας τροφών με αποτέλεσμα να μη λαμβάνουν όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός τους.
Παράδειγμα:
Αν όλη η Αθήνα γίνει vegan σήμερα, θα σταματήσουν αυτόματα να πεινάνε οι άστεγοι της πόλης; Οι άνθρωποι αυτοί θα συνεχίσουν να μην έχουν τα χρήματα για να κοιμηθούν σε ένα κρεβάτι ή να αγοράσουν πραγματικό φαγητό. Δεν αλλάζει κάτι για τον φτωχό πληθυσμό της πόλης. Το φαγητό και πάλι δε θα πάει στο πιάτο τους, δεν κάναμε κάτι γι αυτό.
Το πρόβλημα είναι οι κοινωνικές ανισότητες και οι πολιτικές συνθήκες που επικρατούν στην εκάστοτε περιοχή. Ο φαύλος κύκλος της φτώχειας – είτε εδώ, είτε αλλού – είναι δύσκολο να σπάσει. Όταν ένας άνθρωπος/οικογένεια/κοινότητα προσπαθούν για τη ίδια τους την επιβίωση, μια παγκόσμια αλλαγή διατροφής δεν τους προσφέρει τίποτα.
Αυτές τις κοινωνικές ανισότητες πολλές φορές οξύνουν πολεμικές διαμάχες. Τις οξύνουν εταιρίες που κλέβουν τους φυσικούς πόρους των ντόπιων. Τις οξύνουν εταιρίες που εκμεταλλεύονται αυτούς τους ανθρώπους και τους υποχρεώνουν στις πιο βάναυσες συνθήκες εργασίας για απειροελάχιστα χρήματα. Δημιουργούν σχέσεις εξάρτησης που δεν επιτρέπουν σε αυτούς τους ανθρώπους να ζήσουν ελεύθεροι.
Υπάρχουν όμως και εκείνες οι εικόνες με “τα παιδάκια στην Αφρική”. Είναι τόσο πάρα πολύ προβληματικές και φτηνές. Το μόνο που εξυπηρετούν αυτά τα memes είναι μια ρηχή vegan agenda. Και ίσως βοήθησαν κάποτε τη μαμά μας να μας πείσει να φάμε όλο μας το φαγητό. Παλιά. Αλλά αν η vegan Αθήνα δε λύσει την πείνα στην Αθήνα, πώς θα τη λύσει στην Αφρική; Σε αυτή την αντίληψη ενυπάρχει επίσης το σύμπλεγμα του Λευκού Σωτήρα . Παραδόξως, ποτέ δεν αναφέρεται η χώρα ή άλλες λεπτομέρειες σε αυτές τις εικόνες, μόνο η φτωχή Αφρική γενικά και αόριστα. Προβληματική γενίκευση από μόνη της.
Αυτά τα προβλήματα δε μπορεί να τα λύσει μια διατροφή. Είναι σοβαρά κοινωνικά ζητήματα και δε θα διορθωθούν επειδή εμείς τώρα τρώμε αποφασίσαμε να τρώμε μαρούλια αντό για κοτόπουλα.
Δηλαδή ο βιγκανισμός δε βοηθάει καθόλου;
Βοηθάει. Η κτηνοτροφία είναι άμεσα υπεύθυνη για την καταστροφή του περιβάλλοντος, του Αμαζονίου, των ωκεανών, των υδροφόρων οριζόντων, την απώλεια της βιοποικιλότητας, τα αέρια του θερμοκηπίου. Η στροφή σε μια vegan διατροφή θα λύσει πολλά από αυτά τα προβλήματα. Είναι επίσης η διατροφή που χρησιμοποιεί τους λιγότερους φυσικούς πόρους. Όλα αυτά είναι πάρα πολύ σημαντικά.
Συνεπώς, η vegan διατροφή πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στις στρατηγικές για την αντιμετώπιση της Παγκόσμιας Πείνας επειδή χρειαζόμαστε ένα μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα και έναν υγιή πλανήτη για όλους μας. Η vegan διατροφή είναι όμως απλώς ένας βοηθητικός παράγοντας, δεν είναι η λύση. Η Παγκόσμια Πείνα είναι το αποτέλεσμα ενός συνδιασμού καταπιεστικών συστημάτων και κοινωνικών ανισοτήτων και χρειαζόμαστε πολιτικές λύσεις.
___________
* Το food waste επίσης προκαλεί μεγάλη απώλεια φαγητού αλλά οι δράσεις που λαμβάνονται σε ατομικό επίπεδο (παρόλο που είναι αξιόλογες) δεν είναι ικανές να γεμίσουν πιάτα.
Περισσότερα για το θέμα μπορείτε να βρείτε και σε αυτό το vegan βιβλίο για τη Διατροφική Δικαιοσύνη.
Επίσης, προς αποφυγή μελλοντικής παραπληροφόρησης:
– Προσοχή στο confirmation bias και το vegan λαϊκισμό
– Μακριά από τη Vegan Βίβλο και τους προφήτες της
___________
Facebook thumbnail by freepik