Σημείωση: Ο σπισισμός και ο ρατσισμός είναι πολύ διαφορετικά ζητήματα με πολύ διαφορετικές προεκτάσεις. Το παρόν άρθρο παρουσιάζει μόνο τα σημεία στα οποία τέμνονται. Μη χρησιμοποιείτε το άρθρο για να επιτεθείτε στην άλλη πλευρά. Ένα άτομο που πιστεύει στο βιγκανισμό είναι λογικό να πιστεύει και στον αντιρατσισμό. Ένα άτομο που πιστεύει στον αντιρατσισμό είναι λογικό να πιστεύει και στο βιγκανισμό. Η σχέση θα πρέπει να είναι αμφίδρομη.
Είναι πολλοί οι άνθρωποι που τάσσονται ξεκάθαρα εναντίον της αδικίας και υπέρ της διαφορετικότητας. Πολλοί άνθρωποι δηλώνουν ανοιχτά αντιρατσιστές, αλληλέγγυοι ή φεμινίστριες. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν αυτές οι φωνές καθώς αποτελούν αντίσταση σε παράλογες πρακτικές που βλάπτουν τους γύρω μας. Παρόλα αυτά, είναι επίσης πολλοί από τους παραπάνω που δε γνωρίζουν τι είναι ο σπισισμός. Στο παρόν κείμενο, κάνω τη σύνδεση με το ρατσισμό καθώς είναι ένα φαινόμενο ποι οι περισσότεροι γνωρίζουμε ήδη.
Θα ξεκινήσω με μερικές διευκρινίσεις για να αποφύγουμε τις παρεξηγήσεις.
ΔΕΝ πιστεύω οτι είσαι ρατσιστής.
ΔΕΝ πιστεύω οτι είσαι κακός άνθρωπος.
ΔΕΝ είμαι εναντίον σου.
Η λέξη σπισισμός προέρχεται από την αγγλική λέξη speciesism. Δηλαδή από τη λέξη species που σημαίνει είδος. Θα λέγαμε πως ένα γουρούνι ανήκει σε διαφορετικό είδος ζώου από μια γάτα ή πως ένα άλογο ανήκει σε διαφορετικό είδος από ένα δελφίνι. Είναι με λίγα λόγια μια έννοια που μας βοηθά να κατηγοριοποιούμε ζώα που έχουν κοινά χαρακτηριστικά.
Η λέξη ρατσισμός προέρχεται από την αγγλική λέξη racism. Δηλαδή από τη λέξη race που σημαίνει φυλή. Θα λέγαμε πως ένας λευκός άνθρωπος ανήκει σε διαφορετική φυλή από έναν μαύρο ή από έναν ασιάτη. Είναι με λίγα λόγια μια έννοια που μας βοηθά να κατηγοριοποιούμε ανθρώπους που έχουν κοινά χαρακτηριστικά.
Στην αρχή συμφωνήσαμε πως κανείς από εμάς δεν είναι ρατσιστής και συνεπώς θα ήταν παράλογο να πιστεύουμε οτι θα πρέπει να σεβόμαστε λιγότερο τους μαύρους επειδή έχουν άλλο χρώμα δέρματος ή πλατιές μύτες. Γνωρίζουμε πως η φυλή τους δεν τους κάνει λιγότερο έξυπνους, λιγότερο σημαντικούς ή γενικότερα λιγότερο ανθρώπους.
Εντάξει, ναι. Και ο σπισισμός τι σχέση έχει;
Η συζήτηση γύρω από τον σπισισμό προσπαθεί να αναδείξει ακριβώς αυτή την πραγματικότητα και για τα ζώα. Ειδικά τα τελευταία χρόνια, καθώς τα κατοικίδια πληθαίνουν, συναναστρεφόμαστε σχεδόν καθημερινά με ζώα. Τώρα πια γνωρίζουμε από πρώτο χέρι οτι τα ζώα έχουν συναισθήματα. Χαίρονται όταν βλέπουν αγαπημένα τους πρόσωπα (ανθρώπους ή ζώα), παίζουν, ζηλεύουν. Στεναχωριούνται όταν κάτι δεν τους αρέσει και φοβούνται όταν δε νιώθουν ασφάλεια. Αυτά τα συναισθήματα δεν τα έχουν μόνο μερικά ζώα. Τα έχουν όλα.
Πέρα από τα συναισθήματα των κατοικιδίων μας, πολλές φορές τα παραδεχόμαστε για την εξυπνάδα τους. Ειδικά για τους σκύλους είμαστε συνήθως πολύ εντυπωσιασμένοι με τα τόσα πράγματα που μαθαίνουν να κάνουν. Η εξυπνάδα όμως (όπως και τα συναισθήματα) δεν είναι κατορθώματα μόνο μερικών ζώων. Τελευταία μαθαίνουμε πως τα γουρούνια για παράδειγμα ίσως είναι εξυπνότερα και από τους σκύλους.
Νομίζω πως με βάση όλα τα παραπάνω, μπορεί να δει κανείς πως τα γουρούνια δε διαφέρουν σε κάτι από τους σκύλους. Οι γάτες δε διαφέρουν από τα μοσχαράκια. Στο μόνο που διαφέρουν είναι τα εξωτερικά τους χαρακτηριστικά.
Αυτές οι διαφορές δικαιολογούν τη δολοφονία τους; Οι διαφορές των Πακιστανών με εμάς δικαιολογούν τη δολοφονία τους; Είτε Έλληνες, είτε γουρούνια, είτε Πακιστανοί, είτε σκύλοι, όλοι θα προτιμούσαμε να ζήσουμε από το να δολοφονηθούμε.
Παλιότερα πιστεύαμε πως οι μαύροι είναι κατώτεροι από τους λευκούς λόγω των χαρακτηριστικών τους. Αργότερα, καταλάβαμε οτι ένας άνθρωπος είναι πάντα ένας άνθρωπος ανεξάρτητα τη φυλή του. Σήμερα, φερόμαστε σε κάποια ζώα σαν τους αγαπημένους μας λευκούς ενώ ταυτόχρονα σε κάποια άλλα σαν μαύρους σκλάβους.
Οπότε,
Αν πιστεύεις οτι δεν είσαι ρατσιστής και κάθε άνθρωπος έχει το ίδιο δικαίωμα στη ζωή ανεξάρτητα τη φυλή του, λογικά θα βγάζει νόημα για σένα οτι κάθε ζώο έχει το ίδιο δικαίωμα στη ζωή ανεξάρτητα το είδος του.
Δεν πιστεύω πως σκοτώνεις ζώα επειδή είσαι σαδιστής. Ακριβώς το αντίθετο. Το ξέρω οτι πιστεύεις στην ισότητα. Είσαι εναντίον της αδικίας. Δε θα σκότωνες ποτέ κανέναν αθώο επειδή απλώς είναι διαφορετικός.
Νομίζω πως απλώς δεν είχες κάνει τη σύνδεση μέχρι τώρα. Αλλά ο σπισισμός μοιάζει τρομακτικά πολύ με το ρατσισμό. Αν δε θα σκότωνες ένα σκύλο, γιατί σκοτώνεις ένα μοσχάρι; Θα συνεχίσεις να χρηματοδοτείς αυτές τις άδικες δολοφονίες;
Είναι καιρός να κάνεις τις αξίες σου πράξη.