Απλά και μόνο επειδή κάποιος είναι καταπληκτικός αντιρατσιστής ή μαχητική φεμινίστρια δε σημαίνει πως αυτόματα θα ανοίξει μυαλό και καρδιά για τα ζώα. Όταν μιλάμε υπέρ της απελευθέρωσης των ζώων ακούμε όλες τις συνήθεις διαφωνίες αλλά μια συζήτηση με κάποιο άτομο της (Ριζοσπαστικής) Αριστεράς περιστρέφεται συνήθως γύρω από πολύ συγκεριμένες διαφωνίες. Παρακάτω θα βρείτε απαντήσεις σε 10 συνήθεις διαφωνίες της Αριστεράς προς το Βιγκανισμό.
1. Ο βιγκανισμός είναι μια καταναλωτική πράξη
Από μια εξωτερική σκοπιά ο βιγκανισμός φαίνεται περισσότερο σαν μια καταναλωτική επιλογή, αλλά η μείωση του βιγκανισμού σε μια καταναλωτική πράξη ή οικονομικό μποϋκοτάζ φανερώνει βαθιά έλλειψη κατανόησης αυτής της ολιστικής αντίστασης.
Ο βιγκανισμός είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για ειλικρινή στήριξη προς τα ζώα, δε μπορείς να εκπροσωπείς πραγματικά αυτούς που υποστηρίζεις όταν τους τρως για δείπνο. Να ζει κανείς ως vegan σημαίνει πως επαναπροσδιορίζει τη σχέση του με τα ζώα. Από μια σχέση εκμετάλλευσης και κυριαρχίας σε μια σχέση αγάπης και αλληλεγγύης. Υιοθετώντας vegan αρχές απελευθερώνουμε τη δημιουργικότητα και την καινοτόμα σκέψη που χρειάζεται ώστε να ξεπεράσουμε την κοινωνική μας εξάρτηση από προϊόντας ζωϊκής εκμετάλλευσης. Δημιουργούμε και ανακαλύπτουμε από την αρχή vegan συνταγές, ερευνητικές μεθόδους, ακόμα και παιδικά παραμύθια που δε χρησιμοποιούν την καταπίεση των ζώων ως παράδειγμα. Δημιουργούμε εναλλακτικές κοινότητες και εκπαιδευτικούς θεσμούς που λειτουργούν χωρίς τη διαβρωτική επιρροή της εκμετάλλεσης των ζώων. Σε έναν σπισιστικό κόσμο, ένας ηθικός vegan επισημαίνει και διαταράσσει την κανονικοποιημένη βία κάθε φορά που αρνείται να φάει ζωϊκά προϊόντα ή αρνείται να καθίσει στο ίδιο τραπέζι με αυτούς που το κάνουν.
Ο βιγκανισμός είναι μια βαθιά και πολύπλευρη μορφή αντίστασης και είναι μόνο ένα μέρος του ευρύτερου κινήματος της απελευθέρωσης των ζώων. Ενός κινήματος που περιλαμβάνει διαφορετικές μορφές ακτιβισμού όπως ακτιβιστικές δράσεις, ευασθητοποίηση του κόσμου και δικαστικούς αγώνες.
2. Είμαι freegan (τρώω μόνο ζωϊκά προϊόντα που θα πήγαιναν για πέταμα)
Αν πέθαινε ο σκύλος που αγαπούσες, θα τον έτρωγες ώστε να μην πετάξεις φαγητό; Θα έβλεπες το σώμα του ως φαγητό; Το να βλέπει κανείς το σώμα των ζώων και τις εκκρίσεις τους ως χαμένο κέρδος δείχνει ένα βαθιά καπιταλιστικό και ανθρωποκεντρικό τρόπο σκέψης σύμφωνα με τον οποίο τα ζώα είναι εδώ για να χρησιμοποιούνται και να καταναλώνονται από τους ανθρώπους. Ως vegans αντισκεκόμαστε στην αντικειμενοποίηση και την αποπροσωποποίηση των ζώων, δημιουργώντας έτσι τις βάσεις για τον κόσμο που θέλουμε να δημιουργήσουμε. Αλλάζοντας ριζικά την αντίληψη μας, δε δεχόμαστε η πραγματικότητα γύρω μας να καθορίζεται από μια βίαιη βιομηχανία που μας παρουσιάζει “ένα κομμάτι κρέας” ενώ αντιθέτως αυτό είναι το σώμα ενός δολοφονημένου ζώου που ήθελε να ζήσει ελεύθερο και ασφαλές.
Είναι οπωσδήποτε εφικτό – και θαυμαστό κάπως – να είναι κανείς vegan freegan, αλλά αυτές οι λέξεις ακούγονται λίγο περίεργα μαζί..
3. Δεν υπάρχει ηθική κατανάλωση στον καπιταλισμό
Αυτό το επιχείρημα υπονοεί πως σε ένα μετα-καπιταλιστικό σύστημα τα ζωϊκά προϊόντα θα μπορούσαν να αποκτούνται ηθικά αλλά αυτό είναι ξεκάθαρα λάθος. Σε αντίθεση με τα φρούτα και τα λαχανικά, τα ζωϊκά προϊόντα είναι εξ αρχής ανήθικα και βασίζονται στην εκμετάλλευση καθώς μετατρέπουν συναισθανόμενα πλάσματα σε πόρους (resources) και αντικείμενα ιδιοκτησίας. Η κατανάλωση των ζώων θα είναι ανήθικη σε κομμουνιστικές κοινωνίες όπως επίσης και σε αναρχικές κοινωνίες.
Είναι αλήθεια πως vegan προϊόντα που πωλούνται σήμερα δεν είναι ηθικά ή cruelty-free και οποιοσδήποτε ισχυρίζεται κάτι τέτοιο είτε αντιλαμβάνεται κάτι λανθασμένα είτε παρερμηνεύει τη βίαιη φύση του βιομηχανικού καπιταλισμού και τα δεινά ανθρώπων και ζώων που περνούν απαρατήρητα στα συστήματα παραγωγής μας. Υπάρχουν πολλοί ριζοσπαστικοί vegans που αναγνωρίζουν τις ευρύτερες βλάβες που προκαλεί ο βιομηχανικός καπιταλισμός και συνεπώς αντιλαμβάνονται το βιγκανισμό τους με ένα πιο ολιστικό και επαναστατικό τρόπο.
4. Είναι χάσιμο χρόνου να παλεύουμε για την απελευθέρωση των ζώων μέχρι να λύσουμε τα προβλήματα που εμποδίζουν την πρόσβαση των ανθρώπων σε υγιές φαγητό
Όπως έχει πει η Audre Lorde “Δεν υπάρχει ιεραρχία καταπίεσης”. Όλα τα συστήματα καταπίεσης και αδικίας είναι αλληλένδετα, προέρχονται από την ίδια λογική επιβολής και κυριαρχίας. Δε μπορούμε να ελπίζουμε για δικαιοσύνη στους ανθρώπους όσο συμμετέχουμε σε συστήματα βίας ενάντια στα ζώα. Οι απελευθερώσεις μας είναι συνυφασμένες.
Το κίνημα της απελευθέρωσης των ζώων παρέχει νέες οπτικές αμφισβήτησης ενάντια στο καπιταλιστικό σύστημα που είναι υπεύθυνο για την άνιση κατανομή πόρων, δημιουργώντας μια καινούρια ομάδα ακτιβιστών που κινητοποιούνται από την καταπίεση των ζώων. Εκτός από τους στόχους που οφελούν τα ζώα, κάθε νίκη αυτού του κινήματος οφελεί όλους τους ανθρώπους και τα κοινωνικά κινήματα που τάσσονται εναντίον θεσμών και ιδεολογιών που μας καταπιέζουν.
Το κίνημα απελευθέρωσης των ζώων θα συνεισφέρει στη Διατροφική Δικαιοσύνη όταν ανακατευθύνει τις επιδοτήσεις της οικολογικά καταστροφικής,βίαιης και ανθυγιεινής κτηνοτροφίας προς υγιεινά, τοπικά παραγώμενα φρούτα και λαχανικά απελευθερώνοντας έτσι γη για άγριους πληθυσμούς ζώων και φυτών. Το κίνημα θα δημιουργήσει ιστορικό προηγούμενο και θα εμπνεύσει καμπάνιες κατά του corporate marketing καθώς προσπαθεί να αποκαλύψει (και να απαγορεύσει) τα ψέματα της βιομηχανίας και την εξαπάτηση που φέρει η λέξη “humane” (humane-washing). Η επιτυχία αυτού του κινήματος θα προστατέψει τους ανθρώπους και τον πλανήτη μας σταματώντας την κτηνοτροφία η οποία αποτελεί το δεύτερο πιο σημαντικό παράγοντα στα αέρια του θερμοκηπίου, το μεγαλύτερο παράγοντα στις νεκρές ζώνες των ωκεανών, τη μόλυνση των υδάτων και την αποψίλωση του Αμαζονίου.
5. Ο βιγκανισμός είναι πολυτέλεια των ανεπτυγμένων χωρών
Η κατανάλωση τεράστιας ποσότητας ζωικών προϊόντων είναι η επιτομή της πολυτέλειας του αναπτυγμένου κόσμου. Τα ζωικά προϊόντα βασίζονται σε ένα παγκοσμιοποιημένο σύστημα παραγωγής που αποικίζει και ερημοποιεί τη γη, μολύνει τους υδροφόρους ορίζοντες, υποβάλλει περιθωριοποιημένους εργάτες στην τρομακτική καθημερινότητα των μαζικών δολοφονιών, σπαταλά τεράστιες ποσότητες φαγητού και βασανίζει δισεκατομμύρια ζώα μέσα σε υπερπλήθεις, άρρωστες βιομηχανικές φάρμες.
Χωρίς τη συμβολή της εκμεταλλευτικής βιομηχανικής κτηνοτροφίας και του παγκόσμιου καπιταλισμού, δε θα ήταν δυνατό να τρώμε ζωικά προϊόντα κάθε μέρα. Είναι αξιοσημείωτο πως οι άνθωποι που ζουν στις πλουσιότερες χώρες καταναλώνουν τα περισσότερα ζωικά προϊόντα ενώ στις φτωχότερες τρέφονται κυρίως με plant-based διατροφή.
Ο βιγκανισμός είναι ένας τρόπος να σταματήσουμε να εκμεταλλευόμαστε το προνόμιο που μας δίνει μια ανεπτυγμένη χώρα και να το χρησιμοποιήσουμε υπέρ του περιβάλλοντος, των ζώων και φτωχών πληθυσμών ανά τον κόσμο.
6. Ο βιγκανισμός είναι ταξικός
Είναι γεγονός η εργατική τάξη έχει λιγότερες vegan επιλογές από τις μεσαίες τάξεις. Αυτά τα εμπόδια έχουν τη μορφή πρόσβασης, κόστους, χρόνου, δεξιοτήτων και θέληση για αλλαγή τρόπου ζωής. Παρόλα αυτά, (εκτός αν ζει κανείς σε food desert) τα φρούτα, τα λαχανικά, οι ξηροί καρποί, τα δημητριακά, είναι συνήθως μια φθηνή, υγιεινή και θρεπτική επιλογή. Στην πραγματικότητα, μια vegan διατροφή μπορεί να είναι αρκετά φθηνή.
Ακόμη, υπάρχουν πολλοί ακτιβιστές που προέρχονται από την εργατική τάξη ή κάποια περιθωριοποιημένη ομάδα πληθυσμού που δουλεύουν σκληρά σε φτωχές γειτονιές για να παλέψουν τον σπισισμό και τη Διατροφική Φτώχεια, παρέχοντας καθοδήγηση και στήριξη σε ανθρώπους που αλλάζουν σε μια vegan διατροφή και βοηθούν στην επίλυση κοινωνικών προβλημάτων που εμποδίζουν την πρόσβαση αυτών των ανθρώπων σε μια υγεινή plant-based τροφή. Παραδείγματα αποτελούν το Food Empowerment Project και η Brenda Sanders.
7. Ο βιγκανισμός είναι ableist (αποκλείει δηλαδή ανθρώπους με αναπηρίες)
Ο βιγκανισμός δεν είναι ableist ως concept, είναι απλώς η ιδέα πως τα ζώα δεν είναι εδώ για δική μας χρήση. Υπάρχει ένας πολύ μικρός αριθμός ανθρώπων που λόγω της αναπηρίας τους δε μπορούν να ζήσουν υγεινά χωρίς την κατανάλωση κάποιων ζωικών προϊόντων αλλά αυτές οι πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις δε δικαιολογούν ανθρώπους που έχουν ένα τυπικό πεπτικό σύστημα. Υπάρχουν ακτιβιστές που δε μπορούν να ζήσουν τελείως vegan, εξαιτίας εισοδήματος, ενέργειας ή ικανότητας, αλλά παραμένουν πιστοί στις ιδέες τους και κάνουν ο,τι καλύτερο μπορούν, πιστεύοντας οτι το κίνημα θα μεγαλώσει τόσο ώστε να βάλει το χρόνο και το χρήμα για να κάνει το βιγκανισμό εφικτό για όλους. Υπάρχουν πολλοί ανάπηροι ακτιβιστές που βλέπουν το βιγκανισμό ως αντίσταση στο ableism.
Το ableism είναι ένα πραγματικό πρόβλημα που υπάρχει σε όλα τα κοινωνικά κινήματα και πρέπει να επιλύνεται, το δικό μας κίνημα δεν αποτελεί εξαίρεση. Όπως και σε άλλα κινήματα, στο κίνημα απελευθέρωσης των ζώων υπάρχουν πολλοί ανάπηροι άνθρωποι και σύμμαχοι τους οι οποίοι μάχονται το ableism μέσα στις θεωρίες και τους χώρους μας ώστε να αισθάνονται όλοι ασφαλείς, ευπρόσδεκτοι και οι φωνές τους να ακούγονται ισάξια.
8. Παλιότεροι και σύγχρονοι πολιτισμοί ζουν αρμονικά τρώγοντας ζώα
Πρέπει πάντα να συνυπολογίζουμε και τις κοινωνικές, πολιτισμικές και ιστορικές συνθήκες. Το γεγονός πως πολλοί πολιτισμοί σκότωσαν ζώα για λόγους επιβίωσης δεν σημαίνει πως σε μια σύγχρονη καπιταλιστική ή μετα-καπιταλιστική κοινωνία πρέπει να ζήσουμε και εμείς έτσι, ούτε σημαίνει πως δικαιολογείται η κατανάλωση που κάνουμε σήμερα. Ακόμη, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν παρουσιάζουμε άλλους πολιτισμούς με ρομαντικό τρόπο, καθώς αυτός είναι μια μορφή συγκαλυμμένου ρατσισμού. Ναι, το αντίκτυπο τους στη Γη ήταν πολύ μικρότερο από αυτό του Δυτικού πολιτισμού αλλά αυτο δε σημαίνει πως οι πολιτισμοί τους ήταν τέλειοι – κανείς δεν είναι.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως η κατανάλωση ζωικών προϊόντων από το Δυτικό κόσμο παρεμποδίζει κοινότητες που εξαρτώνται από την κατανάλωση ζώων για την επιβίωση τους. Για παράδειγμα, η εμπορική αλιεία αδειάζει τους ωκεανούς από ζωή με αποτέλεσμα κοινότητες να μη μπορούν πια να επιζήσουν με τον τρόπο που το έκαναν για χιλιάδες χρόνια, οδηγούμενοι έτσι σε Διατροφική Φτώχεια. Υπάρχουν επίσης πολλοί αυτόχθονες vegans και vegans of colour που υποστηρίζουν το βιγκανισμό ως έναν τρόπο να αποβάλλουν την αποικιοκρατία (decolonization) από τη διατροφή τους, αναγνωρίζοντας πως η υψηλή κατανάλωση ζώων και των εκκρίσεων τους είναι κάτι που σε πολλούς πολιτισμούς επιβάλλεται από τους αποικιοκράτες. Για πολλούς, η επιστροφή στην τοπική plant-based κουζίνα τους είναι ένας τρόπος να έρθουν και πάλι σε επαφή με την κουλτούρα τους.
9. Ο βιγκανισμός είναι “λευκός”
Ο βιγκανισμός είναι μια ηθική στάση που αντιτάσσεται στην αντικειμενοποίηση των ζώων. Οι απαρχές του βρίσκονται σε πολιτισμούς μη-λευκών όπως το Jainism και ο Βουδισμός. Υπάρχει τεράστιος αριθμός μη-λευκών vegan (vegans of colour) και πολλοί από αυτούς συνδέουν το βιγκανισμό με τη φυλετική θεωρία και την αντίθεση τους στη λευκή υπεροχή. Ο mainstream βιγκανισμός παρουσίαζει όντως μια λευκή εικόνα καθώς οι vegans of colour περιθωριοποιούνται και απομακρύνονται από τη συζήτηση αλλά χάρη στη δουλειά μερικών vegans of colour και των συμμάχων τους, αυτά τα λευκά ζητήματα αντιμετωπίζονται. Αλλά ο βιγκανισμός είναι λευκός; Όχι. Ακόμα και η Angela Davis είναι vegan..
10. Οι vegans δεν ενδιαφέρονται για τα ανθρώπινα ζητήματα
Από τις απαρχές του κινήματος έχουν υπάρξει πολλοί vegans που ενδιαφέρονται πραγματικά για ανθρώπινα κοινωνικά ζητήματα. Πολλοί vegans είναι οι ίδιοι περιθωριοποιημένοι και πολλοί vegans στηρίζουν άλλα κινήματα. Στην πραγματικότητα, μια πρόσφατη έρευνα για Αμερικάνους vegans, έδειξε πως το 93% ασχολείται και με άλλα κινήματα κοινωνικής δικαιοσύνης. Αυτό δεν αναιρεί το γεγονός πως ακτιβιστές για τα δικαιώματα των ζώων και μη-κυβερνητικές οργανώσεις έχουν συμπεριφερθεί απαράδεκτικά ή καταπιεστικά, αλλά αυτό συμβαίνει σε όλα τα κινήματα ( θυμόμαστε όλοι το Λευκό Φεμινισμό; )
Καθώς το κίνημα απελευθέρωσης των ζώων διευρύνεται, όλο και περισσότεροι άνθρωποι αντιστέκονται στο συντηρητισμό του ίδιου του χώρου, απαιτούν τη συμπερίληψη περιθωριοποιημένων φωνών και προωθούν μια πιο επαναστατική και ολιστική vegan πολιτική. Υπάρχουν πολλές αποχρώσεις του βιγκανισμού σήμερα που ωθούν το κίνημα σε θετικές κατευθύνσεις: διαθεματικός βιγκανισμός (pro-intersectional veganism), ριζοσπαστικός βιγκανισμός (radical veganism), μαύρος βιγκανισμός (black veganism) και βιγκαναρχία (veganarchism) – όλα αξίζουν να τα ψάξει κανείς.
_____________
Το παρόν κείμενο αποτελεί μετάφραση του The Radical Left’s Top 10 Objections to Veganism (And Why They Suck) του Dan Kidby, μέλος του Veganarchy και του Animal Think Tank
Ο βιγκανισμός έχει επίσης ομοιότητες με τον φεμινισμό και τον αντιρατσισμό.